"8 Noyabr"

Ölkəmizin tarixində xüsusi yer tutan 28 May, 20 Yanvar kimi tarixi hadisələrlə yanaşı, 8 Noyabr - Zəfər Gününün də Bakı metropolitenində özünəməxsus yeri var və bu tarixi Zəfəri tərənnüm edəcək rəmzlər sırasında Bakı metropoliteni də yer alıb. Bakı metropoliteninin 26-cı, “Bənövşəyi” xəttin 3-cü, Vətən müharibəsində qazandığımız böyük zəfər şərəfinə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti, Silahlı Qüvvələrin Ali Baş Komandanı İlham Əliyevin təşəbbüsü ilə “8 Noyabr” adlandırılmış yeni stansiya 2021-ci il mayın 29-da istifadəyə verilib. Bununla metronun “Avtovağzal” stansiyasından başlanan və layihə uzunluğu 18.5 km olaraq Xocəsən qəsəbəsindən Qaraçuxur qəsəbəsinədək uzanacaq xəttin daha bir sahəsi - “Memar Əcəmi-8 Noyabr” mənzili şəhərin yeraltı nəqliyyat şəbəkəsinə qoşulub. Ötən müddət ərzində sərnişin sayı artmağa başlamış stansiya artıq hər iş günü ərzində 3 mindən çox sərnişinə xidmət göstərir.

Üç səviyyəli stansiya
Ceyhun Səlimov küçəsi, Mərkəzi Hərbi Klinik Hospitalın qarşısında yerləşən stansiya Nəsimi rayonunun həmin ərazisini şəhərin mərkəzi və bir çox rayonları ilə birləşdirir. Ümumi uzunluğu, keçid kamerası və sərnişin platforması ilə birlikdə 363,34 metrdir.
 “8 Noyabr” stansiyası 3 səviyyədən ibarətdir. Stansiyanın Ceyhun Səlimov küçəsinə 4 çıxışı var. Onlardan ikisi yolun hər iki istiqamətində olmaqla Əbdülvahab Salamzadə küşəsində yerləşən körpü, digər iki çıxışdan biri isə hospital tərəfdə yerləşən yaşayış sahəsinə doğrudur. 
Yerüstü sahədən başlamaqla sərnişinlər stansiyaya eskalator, lift və pilləkənlərdən istifadə edərək, daxil ola bilərlər. Üst səviyyə stansiyanın giriş sahəsi və müvafiq keçid-nəzarət sahəsidir. Perspektiv plana görə, gələcəkdə inşası nəzərdə tutulmuş Mavi xəttin (Yasamal yaşayış sahəsindən Bakıxanov qəsəbəsinə qədər) 3-cü stansiyasına piyada keçidi buradan başlayır. 
Texniki xarakterli ikinci səviyyədə elektrik təchizatı, havalandırma, işarəvermə, rabitə və digər xidməti sahələrin stansiya avadanlıqları yerləşir. Xidməti otaqlarda hərəkətin təşkili ilə bağlılığı olan hər sahənin infrastrukturu qurulub. Keçid xarakterli bu səviyyədən sərnişinlər eskalatorlar və pilləkənlə vestibülə, oradan da platforma üzərinə enirlər. Ümumiyyətlə, stansiyanın 4 çıxışla birlikdə sərnişinlərin səviyyədən-səviyyəyə paylanması Almaniyanın “ThyssenKrupp” şirkətinin ən müasir “Tugela FT-945” tipli 17 eskalatoru ilə həyata keçirilir. Xəttin bütün stansiyalarında olduğu kimi, burada da fiziki imkanları məhdud sərnişinlər üçün “ThyssenKrupp”un istehsalı olan “Enta-200” tipli 3 lift quraşdırılıb. Artıq əlil arabasından istifadə edən sərnişinlər üçün metroda şərait yaradılıb. Bunun üçün 2019-cu ilin mart ayından müvafiq xidmət fəaliyyətə başlayıb. Əvvəlcədən verilən sifariş üzrə həyata keçirilən bu xidmət sayəsində əlil arabaları xüsusi texniki qurğu vasitəsilə platforma səviyyəsinə endirilir və bütün qatarlardakı əlil arabaları üçün ayrılmış yerlərdən istifadə etməklə mənzil başına çatdırılırlar. Bu kateqoriyadan olan sərnişinlər üçün belə xidmət hər üç xətdə yaradılıb.

Memarlıq və dizayn tərtibatı
“8 Noyabr” stansiyasının dərinliyi yerləşdiyi ərazinin relyefinə uyğun olaraq 12-22 metr aralığındadır. Metropolitendə ilk dəfə Bənövşəyi xəttin “Memar Əcəmi” stansiyasında tətbiq edilən “Qruntda divar” inşaat üsulu burada da tətbiq edilib. Bu üsul daha kiçik ərazidə inşaat səmərəliliyini təmin etmək, ən vacibi, ekoloji məsələləri optimal nəzərə almaqla aparılmasını təmin edir. Stansiyanın inşasında yeni tipli inşaat metodlarından, həmçinin müasir dünya standartlarının tələblərinə uyğun maşın mexanizmlərdən istifadə olunub. Ümumiyyətlə, inşaatın səmərəsini, effektivliyini artırmaq məqsədilə “Bakı Metropoliteni” QSC yaradıldıqdan sonra məhz maşın və mexanizmlərdən ibarət geniş yenilənmə tədbirləri aparılmaqla ən optimal səmərə əldə olunub.
Stansiyanın bütün giriş-çıxış keçidləri ətraf ərazinin də estetik görkəminə əlavə cizgilər gətirən çətir formalı örtüklə təmin edilib. Bu isə həm də keçidlərdə eskalator və pilləkənləri yağıntılardan qoruyur.
Stansiya, girişdən platformaya qədər, vahid memarlıq ansamblı üslubunda inşa olunub və sadəliyi eyni zamanda da orijinal həlli ilə seçilir. Yeddivaqonlu qatarları qəbul edən platformanın yol divarları keramoqranitlə üzlənib, döşəməyə də qranit düzülüb.
Stansiyanın işıqlanmasının da ən müasir üslubda həll edilməsi elektrik enerjisinə maksimal qənaət etməklə yanaşı, dizayn həllinə də əlavə estetik təsirə malikdir. Dairəvi çilçıraqlar genişlik təsiri yaratmaqla stansiyanın erqonomik və estetik görkəmini xüsusilə tamamlayır və onun dəhlizinin genişliyini işıqlı zal effekti ilə dərinləşdirir. 

“Memar Əcəmi” stansiyası ilə birləşən tunellər
Bənövşəyi xəttin "Memar Əcəmi" və “8 Noyabr” stansiyalarını birləşdirən tunelləri də ən müasir qazma maşınlarından istifadə olunaraq inşa edilib. Məlumdur ki, “Avtovağzal” stansiyasından başlamaqla tunellər Almaniya istehsalı olan “Herrenknekht” və ABŞ-ın “Robbins” tunelqazma kompleksləri ilə qazılıb.
Uzunluğu 1250 metrdən artıq olan “Memar Əcəmi-8 Noyabr” mənzilində tunel yolları Bakı metropoliteni tarixində ilk dəfə dəmir-beton bloklar üzərində qurulub. Dəmir-beton bloklar taxta şpallardan uzunömürlüyü, istismar şərtlərinin sadəliyi, asan qulluğu ilə seçilir, mürəkkəb hidrogeoloji şəraitə davamlıdır. Onlar "Bakı Metropoliteni" QSC-nin öz istehsalat sahəsində yaradılan yeni sexin məhsuludur. Sex Almaniyanın "Vollert" şirkəti ilə əməkdaşlıq şəraitində, ən müasir texnoloji avadanlıqlardan istifadə olunmaqla qurulub. Bu isə yolun istismarına çəkilən xərci əsaslı şəkildə azaltmaqla, ölkə xaricinə kapital axınının qarşısını alır. 
Yolun üst quruluşunun yığılmasında müasir “Vollert-Rheda” sistemindən istifadə olunub. Orada ən səmərəli variant sayılan "Vossloh-300 UTS" tipli rels bəndləri tətbiq edilib və yeni tipli yoldəyişdiricilər quraşdırılıb. Qeyd edək ki, keçmiş SSRİ metropolitenləri arasında “Vollert-Rheda” sistemi ilk dəfə Bakı metropoliteninin bu yeni yol sahəsində tətbiq edilib. İspaniyanın “Voestal Pine” şirkətinin məhsulu olan R-54 tipli yeni yoldəyişdiricilər isə qatarların daha rəvan və sürətlə bir yoldan digər yola keçməsini təmin edir. Qatarların hərəkətini elektrik enerjisi ilə təmin edən İspaniya istehsalı olan təmas relsləri də bu yeniliyə, müvafiq standartlara cavab verir. Alüminium materialdan da istifadə etməklə istehsal olunan təmas relsləri əvvəlki analoqları ilə müqayisədə elektrik enerjisinə 25 faizədək qənaət etməyə şərait yaradır, daha sadə olmaqla, uzunömürlüdür və qulluğu da asandır.